Kỷ niệm 70 năm ngày chiến thắng lịch sử Điên Biên Phủ ( 07-4-1954 - 07-4-2024

Chín năm làm một Điện Biên

Nên vành hoa đỏ nên thiên sử vàng

(Tố Hữu)

Có 3 người con Nam bộ tham gia chiến dich đánh Điện Biên Phủ, trong đó ở Xứ dừa Bến Tre vinh dự có được một người, đó là anh Nguyễn Trí Việt, Anh tên thật là Bùi Văn Lẹ, sinh năm 1930 tại làng Phú Thuận, quận An Hóa, nay là xã  Phú Thuận, huyện Bình Đại.

Giữa lúc khí thế Cách mạng Tháng 8 đang sục sôi, cậu học sinh 15 tuổi Bùi Văn Lẹ đang học năm thứ ba bậc Thành chung tại Mỹ Tho (tương đương lớp 8, bậc THCS hiện nay) đã “xếp bút nghiên” gia nhập vào lực lương Thanh niên Tiền phong cướp chính quyền tại địa phương, rồi tình nguyện vào Vệ quốc đoàn, làm lính trinh sát. Đầu năm 1946, cấp trên cử đơn vị dùng ghe lườn hành quân theo đường biển ra Trung Bộ để xin vũ khí chỡ về Nam chiến đấu. Tại đây, Chủ tịch Ủy ban kháng chiến miền Nam Nguyễn Sơn phát hiện trong đơn vị có 4 thiếu niên Nam Bộ, còn quá trẻ nên đã quyết định cho ra Hà Nội để học tập thêm. Ông Nguyễn Sơn đặt tên mới cho 4 thiếu niên là: Việt, Nam, Thắng, Trận. Bùi Văn Lẹ lớn nhất được đặt tên Việt.

Anh Nguyễn Trí Việt (Ảnh do gia đình cung cấp)

Ra Hà Nội Nguyễn Trí Việt được vinh dự gặp Bác Hồ. Anh coi đây là nguồn động viên lớn trong cuộc đời tham gia cách mạng của mình khi cuộc kháng chiến toàn quốc (19-12-1946) sắp nổ ra, anh được bố trí về phòng Tác chiến thuộc Bộ Tổng tham mưu, làm nhiệm vụ bảo vệ cơ quan đầu não. Sau thời gian công tác ở đây, Nguyễn Trí Việt được đưa đi học trường Võ bị Trần Quốc Tuấn. Đầu năm 1949, sau khi tốt nghiệp khóa 4 đào tạo sĩ quan, anh được điều về làm chính trị viên Đại đội, thuộc Huyện đội Kim Anh (tỉnh Vĩnh Phúc). Sau đó được đưa vào bộ đội chủ lực chiến đấu ở biên giới, Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Nguyễn Trí Việt giữ nhiệm vụ chính trị viên Đại đội 245, thuộc Tiểu đoàn 11 (mang tên Phủ Thông), thuộc Đại đoàn 312. Đêm 14-3-1954, Tiểu đoàn đã tham gia đánh vào một trong ba cụm cứ điểm Him Lam. Đây là trận đánh mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ, vô cùng ác liệt. Sau hơn nửa giờ, pháo các loại của ta trút bão lửa xuống cứ điểm Him Lam, Đại đội được lệnh vượt qua cầu ngầm sông Nậm Rốm, do một đơn vị công binh bắc từ mấy ngày trước. Từ đây, Đại đội 245 của anh phải băng qua một con hào mới đào đêm trước để đến một bãi trống, tiếp cận hàng rào cứ điểm, trong mưa đạn pháo của địch từ Mường Thanh bắn sang chi viện. Hơn 3 giờ chiến đấu vô cùng anh dũng, đầy cam go, ác liệt, Đại đội 245, cùng Tiểu đoàn 11 và các đơn vị bạn đã làm chủ cứ điểm Him Lam, xóa sổ toàn bộ tiểu đoàn thiện chiến gồm 750 tên địch đang trấn giữ. Sáng hôm sau, ta đánh tan tác bọn phản kích, còn cho phép chúng đến lấy thương binh và xác địch chết tại đây. Tham gia tác chiến suốt chiến dịch Điện Biên Phủ và cuối cùng là trận đánh chiếm sân bay Mường Thanh. Đang bị cơn sốt rét rừng hành hạ, được chỉ huy tiểu đoàn cho phép được nghỉ, nhưng Nguyễn Trí Việt đã xin ở lại, sát cánh cùng đồng đội dũng cảm, mưu trí dùng súng bazoka bắn cháy 2 xe tăng địch. Nhờ thành tích xuất sắc này, Đại đội 245 được Bộ Chỉ huy Mặt trận quyết định khen thưởng Huân chương Quân công hạng ba. Chiến sĩ bắn hạ xe tăng được thưởng Huân chương Chiến công hạng nhất và Nguyễn Trí Việt được thưởng Huân chương Chiến công hạng ba tại Mặt trận.

Sau chiến thắng lừng lẫy Điện Biên Phủ, Nguyễn Trí Việt phục vụ trong quân ngũ đến năm 1963. Nhờ có chút năng khiếu viết lách, nhanh nhạy. Cục Quân khu Hữu Ngạn chuyển ngành anh sang Cục Điện ảnh. Thời gian ở đây anh đã tham gia viết kịch bản cho nhiều bộ phim tài liệu như “Tiếng trống Bắc Lý”, “Miền Bắc bắn máy bay Mỹ”... Vào thời điểm cuộc kháng chiến của cả nước đang cực kỳ sôi động, ác liệt nhất, Mỹ ồ ạt đổ quân viễn chinh vào chiến trường miền Nam, năm 1966, Nguyễn Trí Việt đã tình nguyện về quê hương miền Nam chiến đấu.

Một cảnh trong phim Cô Nhíp (Ảnh tư liệu)

Mùa xuân 1975, giữa lúc cả nước đang nức lòng trước những chiến công dồn dập của quân dân ta trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Đài Phát thanh Giải phóng đã phát nhiều lần bài ký “Hành trình Mùa xuân” như một hành khúc thôi thúc đoàn quân thần tốc xông lên giành toàn thắng. Cũng vào mùa xuân 1975, khi nhìn tấm hình của cô gái biệt động Sài Gòn Nguyễn Trung Kiên ngồi trên xe tăng, hiên ngang dẫn đường cho những chiếc xe tăng quân Giải Phóng tiến vào đánh chiếm Sài Gòn, Nguyễn Trí Việt đã xúc động, anh đã tìm gặp cô gái để sau đó đã cho ra kịch bản phim Cô Nhíp được đạo diễn - NSND Khương Mễ dàn dựng. Bộ phim được phát hành rộng rãi trong hệ thống ngành chiếu bóng trên toàn quốc, còn gây tiếng vang khi được dịch và chiếu trên sóng truyền hình của Liên Xô, Tiệp Khắc, Trung Quốc, Triều Tiên… Năm 1977 bộ Phim cũng đươc được trao giải Bông sen bạc.

Tháng 8-1975 Nguyễn Trí Việt về công tác tại Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh, đến năm 1982 anh chuyển về hãng phim Giải phóng. Biết Nguyễn Trí Việt là người Bến Tre duy nhất tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, là chứng nhân, là niềm tự hào của Bến Tre, nên mỗi khi có những lễ hội lớn, tỉnh đều trân trọng mời anh về dự, vừa tôn vinh anh, vừa giáo dục truyền thống quê hương cho các thế hệ. Nhân dịp kỷ niệm 55 năm kỷ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ (2009), Bến Tre đã lên danh sách mời anh về giao lưu, khi liên lạc lại mới biết anh đã ra đi vĩnh viễn vào ngày 25-11-2008. Vô cùng thương tiếc và để lớp trẻ tri ân và học tâp tấm gương yêu nước của người con quê hương, tỉnh Bến Tre đã đặt tên anh cho một ngôi trường, trường tiểu học Nguyễn Trí Việt, tại xã Phú Thuận, huyện Bình Đại, quê hương nơi sinh ra anh.

Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ năm nay, cả nước ta vô cùng thương nhớ và biết ơn Bác Hồ - Người anh hùng giải phóng dân tộc, suốt đời vì dân, vì nước; nhớ đến, người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam, linh hồn của Chiến thắng Điện Biên Phủ bất hủ - Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Riêng đối với Bến Tre, mãi mãi vô cùng tự hào và không thể nào quên người con duy nhất của quê hương xứ Dừa - Nguyễn Trí Việt, đã góp mặt cùng cả nước làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”./.