Đó là ông Nguyễn Văn Công (mọi người quen gọi là ông Năm Công ở ấp Phú Long, xã Hưng Khánh Trung B, huyện Chợ Lách nổi danh với nghề sản xuất kiểng thú (12 con giáp).

Trong tiết trời se lạnh, của những ngày cận tết Nguyên đán Giáp Thìn – 2024, chúng tôi tìm đến ông Năm Công – người đã gần nửa thế kỷ “thổi hồn” vào cây si thành kiểng rồng đến nhiều khách hàng nước ngoài rất ngưỡng mộ.  

Từ quốc nội…

Ông Năm Công khởi nghiệp kiểng thú vào năm Bính Thìn (1976), trong 12 con giáp ông chọn con rồng lại trúng vào năm Thìn vì ông rất thích con rồng. Ông Năm Công vừa chăm sóc kiểng rồng chuẩn bị giao cho khách hàng ở Hà Nội vừa chia sẻ: “Năm 1975, tôi 28 tuổi bắt đâu trồng kiểng, sau ngày giải phóng tôi càng vui hơn vì không còn chiến tranh, tôi tha hồ chơi kiểng. Năm 1976, tôi thấy hình con rồng oai phong quá so với 11 con giáp còn lại, (lúc đó, tôi 29 tuổi) biết rõ rồng thuộc nhóm tứ linh: Long – Lân – Qui – Phụng. Từ đó, tôi mê con rồng và chọn con rồng làm kiểng để ở nhà ngắm chơi. Lúc đầu làm kiểng con rồng khá vất vả, phải bỏ mấy con vì không giống lắm. Con đầu tiên làm dài khoảng 1,5m. Khó nhất là làm cái đầu rồng cho thật là giống. Có khách khó lắm họ yêu cầu làm cặp sừng, răng, râu rồng… phải bằng cây si, không được làm bằng kim loại. Tôi dựa theo hình đầu rồng thời nhà Trần vì nó rất oai phong, ma quỷ còn phải khiếp sợ. Rồng có một vị trí vô cùng quan trọng trong phong thủy. Không chỉ là một biểu tượng mạnh mẽ, nó còn là vị thánh bảo trợ cho mọi mặt của cuộc sống, mang lại nhiều phước lành và bảo vệ cho con người”.

Nghệ nhân Năm Công chăm sóc kiểng rồng phục vụ Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024. (Ảnh: Hoàng Vũ)

Năm 1978, ông Năm Công có nhiều kinh nghiệm sản xuất kiểng rồng. Tết Nguyên đán Kỷ Mùi – 1979, ông Năm Công chở 4 cặp kiểng rồng đi bán chợ Tết ở Thành phố Hồ Chí Minh. Lúc này kiểng rồng ông Năm Công làm bằng cây mai hương lá nhỏ, nhưng cây mai dễ chết nên lợi nhuận không nhiều. Ông phải ngưng bán kiểng rồng ở Thành phố Hồ Chí Minh để nghiên cứu lại. Nòng sắt, kẽm… thân và đầu rồng thì được rồi, còn cây lá phải đổi. Ông Năm Công chuyển sang cây sanh để tạo kiểng rồng. Sau vài năm ông thấy cây sanh cứng dễ gãy khi uốn cong tạo dáng. Ông Năm Công tìm hiểu thêm và bỏ cây sanh chuyển sang cây si làm nguyên liệu cho kiểng rồng vì cây si thân dẻo.

Khoảng năm 1980, ông Nguyễn Xuân Kỷ (nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre) đặt ông Năm Công làm cặp kiểng rồng dài khoảng 7m, cao khoảng 2m bằng cây sanh  với giá 15 triệu đồng, để ở nhà Bảo tàng tỉnh cho đến nay (nơi đây trước năm 1975 bà con gọi Dinh Tỉnh trưởng).

…đến quốc ngoại

Ông Năm Công cho biết thêm: “Khi phát hiện cây si có lợi thế làm kiểng rồng nên tại xã Hưng Khánh Trung B tôi trồng 3ha cây si cao đến 9m để làm kiểng thú. Tại ấp Phú Long ông tạo diện tích khoảng 2.000m² để làm kiểng thú và các loại kiểng khác. Từ năm 2000 đến 2013, là đỉnh cao trong làm và bán kiểng rồng. Trong thời gian đó mỗi năm tôi bán trên 700 con rồng lớn nhỏ (từ kiểng rồng dài 2m đến 55m) cùng với các loại kiểng khác và được nhiều phần khen thưởng từ Trung ương tới địa phương. Năm 2013, tôi bán kiểng rồng sang Singapore, Úc, Campuchia theo đơn đặt hàng đi bằng đường tàu biển. Sau đó tôi phải đi máy bay qua bên đó để lắp ráp kiểng rồng lại và hướng dẫn khách hàng cách chăm sóc. Ở Singapore tôi được báo, đài giới thiệu rất nghiêm túc, rất hấp dẫn. Họ nói sản phẩm kiểng rồng từ quê hương Đồng Khởi ở tỉnh Bến Tre – Việt Nam sang đất nước chúng ta Singapore. Tôi xem truyền hình, đọc báo được người khác dịch lại mà rất tự hào”.

Năm 2018, ông Năm Công sản xuất 5 cặp rồng dài 55m, đường kính thân rồng cỡ 1m, tổng trị giá khoảng 500 triệu đồng, giao ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. 10 con rồng dài 55m, Ông sử dụng trên 500kg sắt, kẽm, chì… 15 người ráp xong từ 15-20 ngày. Ở các tỉnh miền Tây Nam bộ ông Năm Công giao kiểng rồng gần giáp.

Nhà mát trong sân kiểng ngà voi của ông Năm Công chuẩn bị xuất đi Hà Nội bán cho khách hàng trong dịp tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024. (Ảnh: Hoàng Vũ)

Bên cạnh kiểng rồng, ông Năm Công còn sản xuất thêm các loại kiểng: 11 con giáp còn lại, nhà mát hình lục giác đều – hình chữ nhật, lộc bình, con voi, ngà voi, bình trà, các bộ chữ: WELCOME…  Ông đã làm nhiều cặp kiểng đầu trâu thân người chào quý khách, cao 3m (4 triệu đồng/sản phẩm), 11 môn thi đấu hình người ông Năm Công làm luôn bán giá 2 triệu đồng/sản phẩm cho Công ty Cổ phần Cây xanh Sài Gòn mua để phục vụ SEA Games 22 (Đại hội Thể thao Đông Nam Á - 2003 tổ chức tại Việt Nam).

Để có cây si đẹp tạo kiểng rồng với các loại kiểng khác, ông Năm Công cho biết thêm: Cây si có tên khoa học là Ficus microcarpa L thuộc nhóm cây phong thủy, có xuất xứ từ những nước Đông Nam Á và Australia. Cây si được trồng trên nhiều loại đất khác nhau từ đất pha cát, đá đến đất phù sa. Muốn cây phát triển nhanh, xanh tốt quanh năm thì nên trồng cây ở nơi quang đãng, thoáng mát, có nhiều ánh nắng. Ta cũng cần tưới nước thường xuyên cho cây để cây phát triển, nhất là vào mùa hè. Để cung cấp thêm chất dinh dưỡng cho cây si, ta có thể sử dụng phân chuồng và phân hữu cơ. Cây si thường bị rệp đen ta hãy phun Supracide hoặc Polytrin sẽ trị được loại rệp nầy. “Năm nay, tôi 77 tuổi nhiều đêm suy nghĩ tôi thấy cũng đúng, gần nửa thế kỷ làm kiểng rồng (giống như thổi hồn vào cây si) mà hiện nay gia đình tôi có nhiều thành đạt. Cụ thể như: Kinh tế của gia đình mấy năm nay bước vào thứ hạng khá” – ông Công cho hay.

Năm 2023, ông Năm Công chăm chúc tạo ra 30 cặp kiểng rồng để giao cho khách theo đơn đặt hàng (khách hàng chủ yếu nhận kiểng rồng vào dịp tết Nguyên đán Giáp Thìn – 2024), đã giao hết 25 cặp. Chủ tịch UBND huyện Chợ Lách Phạm Anh Linh đánh giá cao kiểng rồng của ông Năm Công: “Ông Năm Công là nghệ nhân có thương hiệu sản xuất kiểng thú theo 12 con giáp, nhất là kiểng rồng. Đến nay, huyện Chợ Lách có khoảng 20 cơ sở làm kiểng làm kiểng thú từ cơ sở của nghệ nhân Năm Công. Nguyên Chủ tịch Nước Nguyễn Minh Triết, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lúc đương nhiệm đã có lần ghé thăm cơ sở sản xuất kiểng thú của nghệ nhân Năm Công”.