Nông nghiệp hữu cơ là giải pháp của sự phát triển bền vững, nâng cao khả năng cạnh tranh cho sản phẩm chủ lực của địa phương, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và phù hợp với cơ chế thị trường, đồng thời thực hiện Nghị Quyết số 07-NQ/TU ngày 29 tháng 01 năm 2021 về xây dựng vùng sản xuất tập trung, gắn phát triển chuỗi giá trị nhóm sản phẩm nông nghiệp chủ lực tỉnh Bến Tre giai đoạn 2020 – 2025.
Những năm gần đây, huyện Mỏ Cày Nam đã không ngừng phát triển diện tích vườn dừa hữu cơ trên địa bàn huyện. Đến nay, toàn huyện có trên 7.190 vườn dừa đang thực hiện quy trình canh tác hữu cơ, với tổng diện tích 6.291,08ha (tăng 515 vườn, diện tích 394,28ha so với năm 2023), trong đó có 6.337 vườn được chứng nhận đạt hữu cơ, mã số vùng trồng với tổng diện tích 5.451,48ha, đạt 32,41% tổng diện tích vườn dừa của huyện, đã thực hiện liên kết tiêu thụ với các công ty dừa Lương Quới, Betrimex, Green Coco, Á Châu, Beinco, Thuận Phong,... thông qua 15 Hợp tác xã trên địa bàn để thu mua dừa trái, cơm dừa theo hướng bao tiêu sản phẩm, có giá cao hơn giá thị trường từ 05 - 20%, với sản lượng trên 3,8 triệu trái/tháng. Tuy nhiên, vùng nguyên liệu dừa hữu cơ đảm bảo cho xuất khẩu vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của các doanh nghiệp, do người dân vẫn chưa mạnh dạn chuyển đổi sản xuất thông thường sang sản xuất hữu cơ hoặc chuyển đổi sản xuất hữu cơ nhưng chưa thực hiện đúng theo quy định tiêu chí sản xuất hữu cơ, chưa áp dụng tốt các giải pháp để nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất.
Nhận thấy sự cấp thiết từ thực tế trên, năm 2023 - 2024, Trung tâm Khuyến nông và Tư vấn dịch vụ nông nghiệp phối hợp Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các huyện, Ủy ban nhân dân xã Hương Mỹ huyện Mỏ Cày Nam, Thới Thạnh huyện Thạnh Phú, Tân Mỹ huyện Ba Tri, Châu Bình huyện Giồng Trôm, Tân Bình huyện Mỏ Cày Bắc xây dựng mô hình “Vườn dừa hữu cơ kiểu mẫu”, giúp các tổ hợp tác, hợp tác xã và người trồng dừa trong ngoài tỉnh tham quan học tập, mạnh dạn chuyển đổi sản xuất dừa hữu cơ theo đúng quy trình kỹ thuật. Tại huyện Mỏ Cày Nam, mô hình thực hiện tại hộ chị Trần Thị Sương xã Hương Mỹ, với quy mô 1ha.
Hội nghị tổng kết mô hình Vườn dừa hữu cơ kiểu mẫu tại huyện Mỏ Cày Nam
Khi tham gia mô hình, chị Sương được hỗ trợ 50% vật tư bao gồm 1.000kg phân hữu cơ, 5kg vi sinh ủ phân, 150 con bọ đuôi kìm; được tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật canh tác dừa hữu cơ theo quy trình hữu cơ, giải pháp phòng trừ sâu đầu đen tạm thời, quy trình nuôi ong ký sinh trên sâu đầu đen hại dừa, kỹ thuật ủ phân hữu cơ quy mô hộ gia đình từ nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương (mụn dừa, phân bò, dê, ….).
Theo chị Sương, sau khi nhận phân hỗ trợ của mô hình chị đã bón mỗi gốc 5kg và kết hợp dùng máy bơm bùn bơm lên liếp. Đầu mùa mưa, chị sử dụng vôi xám với liều lượng 500kg/ha, rãi đều khắp mặt liếp để giúp giảm sốc cho dừa giữa lúc giao mùa và hạn chế nứt trái, rụng trái non. Sau bón vôi 15 ngày, chị tiến hành bón phân hữu cơ vi sinh (phân gà) với liều lượng 05kg/cây, cào xới nhẹ và bón cách gốc bán kính 1.5 mét, sau khi bón phân chị dùng lá dừa đậy tủ hạn chế việc thất thoát phân. Riêng men vi sinh hỗ trợ, chị sử dụng để phun lên toàn bộ lá dừa phủ trên mặt liếp để phân huỷ thành phân hữu cơ và hạn chế bệnh hại cho vườn dừa. Kết hợp việc vệ sinh cỏ dại bằng máy cắt, dùng lá dừa phủ liếp để hạn chế cỏ dại phát triển và chống xói mòn, đồng thời nhân nuôi và phóng thích bọ đuôi kìm trong vườn dừa để hạn chế sâu hại cho vườn.
Kết quả sau gần 2 năm thực hiện mô hình, năng suất vườn dừa nhà chị Sương đạt 19.200 trái/ha/năm, cao hơn 14% so với các vườn dừa sản xuất hữu cơ ngoài mô hình. Với giá thu mua trung bình của HTX Nông nghiệp Hương Mỹ khoảng 9.500đ/trái, thì thu nhập dừa hữu cơ 01ha tham gia mô hình của chị là 182.400.000 đồng, sau khi trừ các chi phí đầu tư vật tư và công lao động 40.500.000 đồng, lợi nhuận chị thu được 141.900.000 đồng, cao hơn các vườn dừa sản xuất hữu cơ ngoài mô hình 19.810.000 đồng/ha/năm.
Ngoài hiệu quả tăng thêm lợi nhuận, mô hình còn giúp người nông dân tiếp cận với các tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng lực chăm sóc vườn dừa cho người dân; tạo vườn dừa kểu mẫu để các THT, HTX và người sản xuất tham quan học tập, chia sẽ kinh nghiệm, từng bước xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, chất lượng, có tính cạnh tranh cao trên thị trường, từ đó thu hút doanh nghiệp liên kết tiêu thụ sản phẩm; mô hình đã góp phần bảo vệ môi trường qua biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phòng trừ sâu hại (bọ cánh cứng, sâu đầu đen) bằng biện pháp sinh học như ong ký sinh, các loại nấm ký sinh, thuốc gốc sinh học kết hợp bón phân hữu cơ cân đối.
Nông dân địa phương tham quan mô hình Vườn dừa hữu cơ kiểu mẫu của chị Trần Thị Sương xã Hương Mỹ
Với những kết quả trên, chúng có thể thấy mô hình “Vườn dừa hữu cơ kiểu mẫu” trên địa bàn huyện Mỏ Cày Nam, do Trung tâm Khuyến nông và Tư vấn dịch vụ nông nghiệp thực hiện là một mô hình kinh tế hiệu quả, các hộ tham gia mô hình cần tiếp tục duy trì áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác dừa hữu cơ đã được chuyển giao trên vườn dừa của gia đình; đồng thời trao đổi, chia sẻ các giải pháp kỹ thuật áp dụng trong mô hình với các hộ trồng dừa trong và ngoài địa phương, để mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp nhau làm giàu bền vững.
