Huyện Mỏ Cày Nam hiện có tổng đàn heo lớn nhất trong tỉnh với hơn 280.000 con chiếm 50% tổng đàn heo trong tỉnh. Với hơn 13.000 hộ chăn nuôi, trong đó hộ nuôi quy mô trên 100 con chiếm khoảng 15%. Lượng chất thải chăn nuôi heo thải ra mỗi ngày trên địa bàn huyện là rất lớn. Trong khi đó, việc xử lý chất thải chăn nuôi heo ở một số địa phương còn chưa triệt để, gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Xuất phát từ “Mô hình sản xuất phân hữu cơ vi sinh tại nông hộ của Tổ tư vấn chuyển giao khoa học kỹ thuật huyện Mỏ Cày Nam”, đã được Hội đồng sáng kiến của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre công nhận sáng kiến theo quyết định số: 69/QĐ-SNN vào ngày 06 tháng 3 năm 2015. Đồng thời, kế thừa từ hiệu quả ứng dụng công nghệ vi sinh vào các mô hình sản xuất phân hữu cơ trên địa bàn tỉnh. Nhằm giải quyết trước mắt lượng chất thải dư thừa tại các nông hộ trên địa bàn, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mỏ Cày Nam đã triển khai thực hiện Dự án sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ chất thải chăn nuôi heo cho 10 hộ chăn nuôi heo tại 2 xã Cẩm Sơn và An Định. Dự án được thực hiện từ tháng 6/2018 đến tháng 12/2019 với tổng nguồn vốn trên 400 triệu đồng, trong đó vốn từ ngân sách sự nghiệp khoa học là 136 triệu đồng. Mỗi hộ tham gia dự án sẽ sản xuất 9 tấn phân hữu cơ vi sinh trong thời gian tham gia, tức sau khi dự án hoàn tất sẽ cho ra khoảng 90 tấn phân hữu cơ vi sinh để phục vụ cho người dân trực tiếp tham gia mô hình và người dân tại địa phương.
Qua quá trình chuyển giao quy trình kỹ thuật, hiện 10 nông hộ tham gia dự án đã tiến hành ủ những mẻ phân đầu tiên. Hộ gia đình Anh Quảng Trọng Được ấp Phú Lộc xã An Định, huyện Mỏ Cày Nam, một trong những hộ tham gia dự án chia sẻ: tổng đàn heo của gia đình anh có khoảng 100 con, mỗi ngày lượng phân heo thải ra rất nhiều. Nhưng trước đây, gia đình anh chỉ dùng một phần để sử dụng khí biogas, phần còn lại cho thải trực tiếp ra các mương rãnh trong vườn để cây tự hấp thụ. Ngoài ra, anh còn phải mua phân dê và phân bò phối hợp với phân vô cơ bón thêm cho cây trồng nên tốn chi phí khá nhiều. Khi chuyển qua thực hiện mô hình này, anh Được nhận thấy khi ủ phân, mùi hôi của phân heo hầu như không còn, và độ tơi xốp thấy rõ sau hai lần đảo trộn. Ngoài ra, tận dụng được nguồn phân heo tại gia đình nên chi phí giảm đi rất nhiều.
Thực hiện ủ phân hữu cơ từ chất thải phân heo có bổ sung vi sinh tại nông hộ
Mô hình ủ phân hữu cơ từ chất thải phân heo có bổ sung vi sinh, được thực hiện chủ yếu dựa trên nguồn phân heo và mụn dừa sẵn có tại địa phương. Do vậy việc triển khai thực hiện dự án tại huyện Mỏ Cày Nam khá thuận lợi. Qua tập huấn, các hộ dân trên địa bàn nhận thấy đây là mô hình hay, có thể tận dụng nguồn phân heo tại gia để sản xuất; nên nhiều hộ đã mạnh dạn tiên phong phối hợp cùng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện thực hiện mô hình này, tạo nền tảng cho sự thành công của dự án về sau. Bên cạnh đó, dự án có quy trình sản xuất đơn giản dễ áp dụng, thuận tiện và phù hợp với điều kiện quy mô nông hộ, không đòi hỏi thiết bị, máy móc phức tạp do đó dễ vận động người chăn nuôi tham gia và nhân rộng mô hình.
Ông Nguyễn Văn Săn ấp Thạnh Phó xã Cẩm Sơn, huyện Mỏ Cày Nam chia sẻ: “Vì là mô hình mới nên tiến độ ủ phân của gia đình hơi chậm, nhưng qua các lớp tập huấn cùng sự hỗ trợ địa phương nhà tôi cũng quen dần, hơn nữa nhà tôi có sẵn nguồn phân heo nên không phải tốn chi phí nhiều. Nếu ủ phân đạt hiệu quả tốt, thì gia đình tôi sẽ vận động bà con ở đây cùng thực hiện ủ phân hữu cơ để bón cho cây trồng tại nhà.”
Để tạo ra những mẻ phân hữu cơ có hiệu quả, các hộ nên lựa chọn loại phân của heo giống, vì nó có độ khô vừa phải và rất dễ thu gom. Đồng thời, khi tiến hành ủ phân các nông hộ cần chú ý về công thức phối trộn các nguồn nguyên liệu với nhau theo tỷ lệ 70% phân heo và 30% chất độn chủ yếu là mụn dừa, kết hợp với chế phẩm sinh học Biofert UPC với thành phần chính là Lactobacillus và Bacillus, cùng nấm Trichoderma ở lần trộn cuối cùng nhằm bổ sung lượng vi sinh vật có lợi cho cây trồng, giúp cây phát triển nhanh và có khả năng chống lại các dịch bệnh. Ngoài ra, trước khi ủ người dân nên trải bạt bên dưới, và đậy kín sau khi trộn nguyên liệu, để tránh thất thoát nguồn nguyên liệu và chế phẩm sinh học, nhằm tạo độ ẩm và độ tơi xốp cho mẻ phân được ủ, đồng thời giúp phân huỷ nhanh xác bả thực vật, vi khuẩn, mầm cây, nấm bệnh,…. Trong quá trình ủ, nhiệt độ trong đống ủ có thể lên đến 60o C, các loài vi sinh vật phân giải chất hữu cơ phát triển nhanh và mạnh. Do vậy, cần đảo trộn để các vi sinh vật có thể phân giải đều và nhanh hơn. Sau 15 – 20 ngày có thể đảo trộn 1 lần, và trong quá trình đảo trộn, có thể tưới thêm nước để giữ ẩm độ đống ủ đạt khoảng 60%.
Phân hữu cơ sau khi ủ
Bà Dương Thị Mỹ Trang - Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Mỏ Cày Nam thông tin thêm: “Sau khi các hộ hoàn tất giai đoạn ủ phân hữu cơ vi sinh, chúng tôi sẽ lựa chọn ngẫu nhiên 2 mẫu đem đi phân tích, đánh giá về các thành phần hữu cơ có trong phân, cũng như những vi sinh vật còn lại trong phân sau quá trình ủ, và sẽ đưa ra kết luận cụ thể về quy trình sản xuất. Đồng thời, trong quá trình thực hiện, sẽ dùng phân hữu cơ vi sinh được ủ từ chất thải chăn nuôi heo, đem bón thử nghiệm tại các vườn bưởi da xanh với quy mô 1000m2/ mỗi hộ, và được kiểm tra đối chứng với 4000m2 vườn bưởi không sử dụng phân hữu cơ vi sinh.”
Dự án sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ chất thải chăn nuôi heo bước đầu đã mở ra hướng đi mới cho việc ứng dụng phân hữu cơ vi sinh vào các vườn cây ăn trái trên địa bàn huyện Mỏ Cày Nam. Giúp các nông hộ tại địa bàn hiểu rõ hơn về quy trình ứng dụng sản xuất phân hữu cơ bón cho cây trồng, nhằm cải thiện môi trường đất đang ngày một thoái hóa. Góp phần giải quyết vấn đề mang tính chất thời sự của địa phương về ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi heo. Qua đó, nâng cao hiệu quả năng suất cây trồng, giảm được nguồn chi phí ban đầu, và cải thiện đời sống kinh tế cho người dân địa phương; đồng thời, từng bước hoàn thiện và nâng cao chuỗi giá trị của con heo trên địa bàn. Bên cạnh đó, sử dụng nguồn chất thải chăn nuôi heo một cách có hiệu quả, là nền tảng để xây dựng thương hiệu phân hữu cơ vi sinh từ nguồn chất thải chăn nuôi heo của địa phương, hướng đến phát triển nền nông nghiệp theo hướng hữu cơ bền vững./.
Bài, ảnh: Cao Đẳng
