Ngày 13/5 vừa qua, UBND Tp. Bến Tre đã tổ chức cuộc họp bàn về việc hiệu chỉnh tên khoa học cây Bạch Mai – cây Di sản Việt Nam đầu tiên ở Bến Tre. Cuộc họp diễn ra với sự tham gia của đại diện UBND Tp. Bến Tre, phòng Văn hóa Thông tin Tp. Bến Tre, UBND xã Phú Hưng, Ban Quản trị, Ban Khánh tiết Đình Phú Tự, phòng Nghiên cứu khoa học và Quan hệ Quốc tế, trường Cao đẳng Bến Tre, các nhà nghiên cứu sinh vật, nghiên cứu về Tp. Bến Tre… Cuộc họp do Phó Chủ tịch UBND Tp. Bến Tre Nguyễn Văn Thương chủ trì.
Ông Nguyễn Văn Thương (ngồi giữa) chủ trì cuộc họp - Ảnh KT.
Bạch Mai cổ thụ ở đình Phú Tự, xã Phú Hưng, Tp. Bến Tre sau 8 năm xây dựng hồ sơ cây Di sản Việt Nam và được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam ra Quyết định số 44/QĐ-HMTg ngày 7/2/2014 công nhận Cây Di sản Việt Nam đã có nhiều thay đổi, nhất là việc định danh tên khoa học đối với một loài cây quý hiếm bậc nhất Việt Nam. Thực tiễn kết quả nghiên cứu, phân loài thực vật hiện nay cho thấy việc hiệu chỉnh, xác định lại tên khoa học của cây Bạch Mai là rất cần thiết. Đây cũng là công việc nghiên cứu âm thầm, công phu của nhà nghiên cứu Bộ sưu tập động thực vật sân chim Vàm Hồ – Nguyễn Văn Bon, cựu giảng viên trường Cao đẳng Bến Tre với sự tham gia tư vấn và trao đổi học thuật của các nhà khoa học đầu ngành từ Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam và Viện Sinh thái học Miền Nam... Về quá trình nghiên cứu cải chính tên khoa học của Bạch Mai, thầy Nguyễn Văn Bon đã khảo sát và phân tích hoa cây Bạch Mai vào tháng 2/2019. Công việc được tiến hành có đối chiếu với bản typus của mẫu vật Ochrocarpus siamensis var odoratissimus Pierre trong Flore forestiere de la Cochinchine. Các kết quả cho thấy hoàn toàn trùng khớp. Kết quả nghiên cứu này đã được thầy Nguyễn Văn Bon gởi anh Hội BVTN&MT Việt Nam xem xét và đồng thuận cho cải chính tên Khoa học trên cơ sở phân tích và bản Khóa phân loại của mẫu cây Bạch Mai do thầy Nguyễn Văn Bon thực hiện. (Tên khoa học chưa chính xác - ảnh trái và dữ liệu xác định tên Khoa học đúng - ảnh phải. Nguồn ảnh nhóm Sáng tạo Trẻ và thầy Nguyễn Văn Bon).
Dựa trên kết quả do thầy Nguyễn Văn Bon công bố và ý kiến tham vấn chuyên gia từ Hà Nội, cuộc họp thống nhất đề xuất lên UBND Tp. Bến Tre tiến hành các thủ tục cần thiết để cải tiến tên khoa học của Bạch Mai cổ thụ. Theo thầy Nguyễn Văn Bon, Hội đồng cây Di sản Việt Nam, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã thống nhất và đề nghị thầy Nguyễn Văn Bon làm việc với UBND Tp. Bến Tre cho tiến hành cải chính tên khoa học cây Bạch Mai như sau: Thay tên khoa học cũ: Calophyllum sp (Một cây giống Mù U nhưng tên loài là gì thì chưa biết?) bằng tên khoa học mới: Ochrocarpus siamensis var odoratissimus Pierre (Cây có trái như con mắt, có ở Thái Lan, được tìm thấy bởi ông Pierre năm 1880).
Tuy nhiên cách định danh khoa học này có cơ sở từ cách phân loại của Phạm Hoàng Hộ (2003) trong Cây cỏ Việt Nam quyển 1, nhà xuất bản Trẻ, trang 448. Khi chấp nhận tên khoa học theo cách phân lọai này Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cũng đã đặt ra vấn đề và đề nghị tỉnh Bến Tre, thầy Nguyễn Văn Bon và các chuyên gia đầu ngành từ của Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam và Viện Sinh thái học Miền Nam sẽ tiếp tục nghiên cứu để tìm ra tên khoa học chính xác nhất cho Bạch Mai cổ thụ, bởi đây là một trong 10 cây cổ thụ độc đáo nhất Việt Nam (8 cây ở miền Bắc 1 cây ở miền Trung và miền Nam có duy nhấy là cây Bạch Mai ở Bến Tre); theo đó khi nghiên cứu thành công, định danh tên khoa học mới của cây Bạch Mai sẽ có tên Bến Tre và các nhà khoa học nghiên cứu trực tiếp công trình này. Đây là một sự kiện khoa học mà giới nghiên cứu sinh vật và phân loài thực vật trên thế giới mong đợi.
Kim Thư
