Kỷ niệm 137 năm Ngày Quốc tế Lao động (1/5/1886 - 1/5/2023)

Tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ.  

Ngày Quốc tế Lao động (1/5) là ngày lễ quan trọng nhất của nhân dân lao động toàn thế giới. Đó là ngày tôn vinh, bảo vệ những người công nhân, đồng thời để giai cấp vô sản biểu dương sức mạnh của mình. Do đó, tinh thần của Ngày Quốc tế Lao động mãi mãi đồng hành với ước mơ của giai cấp công nhân và người lao động trên toàn thế giới về một xã hội không có áp bức, bóc lột.

Sau khi Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga thắng lợi (7/11/1917), đến ngày 10/1/1918, Đại hội Xô viết toàn Nga lần III đã thông qua “Tuyên ngôn về quyền lợi nhân dân lao động và bị bóc lột”, khẳng định nước Nga Xô viết là một nước xã hội chủ nghĩa với mục tiêu xóa bỏ chế độ người bóc lột người. Năm 1920, dưới sự phê chuẩn của V.I.Lênin, nước Nga Xô viết là nước đầu tiên cho phép người dân được nghỉ làm vào ngày Quốc tế Lao động 1/5. Sáng kiến này dần dần được nhiều nước khác trên thế giới thực hiện. Nước Nga Xô viết cũng đã quy định số giờ làm việc là 8 tiếng mỗi ngày cũng như nhiều phúc lợi xã hội khác cho nhân dân lao động.

Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945), chủ nghĩa xã hội vượt ra khỏi phạm vi một nước và trở thành hệ thống thế giới. Chỉ tính riêng các quốc gia trong hệ thống xã hội chủ nghĩa có cùng mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực, đã có thời chiếm gần 1/3 diện tích, 1/4 dân số và 40% sản lượng công nghiệp toàn thế giới.

Từ khi thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (1948), Đảng Lao động Triều Tiên đã thi hành Luật Lao động dân chủ, trong đó có quy định thời gian lao động 8 tiếng/ngày. Sân vận động Ngày 1/5, với sức chứa khoảng 150 ngàn chỗ ngồi, tọa lạc tại thủ đô Bình Nhưỡng, là sân vận động lớn nhất thế giới được hoàn thành vào ngày 1/5/1989 nhân dịp Ngày Quốc tế Lao động nhằm phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí cho nhân dân Triều Tiên.

Ở Cuba, vào ngày 1/5/1961, đúng vào Ngày Quốc tế Lao động, Chủ tịch Fidel Castro tuyên bố Cuba là một quốc gia xã hội chủ nghĩa. Hơn 60 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cuba, đất nước Cuba đã có những thay đổi sâu sắc chưa từng có trong lịch sử. Sống ở Cuba, người lao động được đảm bảo miễn phí về y tế, giáo dục, nhà ở và nhiều phúc lợi khác.

Ở nước ta, ngay khi vừa mới ra đời, Đảng đã lãnh đạo cuộc biểu tình nhân Ngày Quốc tế Lao động (1/5/1930) của công nhân khu công nghiệp Bến Thủy và nông dân thuộc 5 xã ven thành phố Vinh (Nghệ An) tạo nên cao trào cách mạng 1930-1931, đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh.

Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, nước nhà được độc lập, Ngày Quốc tế Lao động năm 1946 được tổ chức kỷ niệm mít tinh trọng thể tại Hà Nội, với sự tham dự của 20 vạn nhân dân lao động. Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc lời kêu gọi hướng về đồng bào toàn quốc, đặc biệt là nhân dân lao động: “Cùng đồng bào toàn quốc! Cùng anh chị em lao động! Ngày 1 tháng 5 là một ngày Tết chung cho tất cả các nước trên thế giới. Đó là một ý nghĩa đoàn kết rất sâu xa. Ở nước ta, lần này là lần đầu tiên đồng bào ta, anh chị em lao động ta được tự do đón tiếp ngày 1 tháng 5. Vậy nên nó có ý nghĩa đặc biệt sâu xa hơn nữa. Đối với chúng ta nó là một ngày để cho thế giới biết rằng: Ngày này chẳng những là ngày Tết lao động, mà còn là ngày nhân dân đoàn kết. Đoàn kết để giữ vững tự do dân chủ. Đoàn kết để kiến thiết nước nhà. Đoàn kết để xây dựng một đời sống mới”.

Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22c NV/CC ngày 18/2/1946 về những ngày nghỉ Tết, kỷ niệm lịch sử và lễ tôn giáo, trong đó công bố: Ngày 1/5 là một trong những ngày Lễ chính thức và công nhân, lao động cả nước được nghỉ một ngày có hưởng lương. Kể từ đây, Ngày Quốc tế Lao động được coi là một trong những ngày lễ chính thức hàng năm của Nhà nước ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm cán bộ, công nhân nhà máy in Tiến Bộ (Hà Nội) ngày 13/5/1959. Ảnh tư liệu lịch sử.

Trong bài viết “Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin” (1960), Chủ tịch Hồ Chí Minh nhớ lại: “Từng bước một, trong cuộc đấu tranh, vừa nghiên cứu lý luận Mác - Lênin, vừa làm công tác thực tế, dần tôi hiểu được rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ”[1].

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ chủ nghĩa xã hội là “một xã hội không có chế độ người bóc lột người, một xã hội bình đẳng”[2], “Chủ nghĩa xã hội là làm sao cho nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng sung sướng, ai nấy được đi học, ốm đau có thuốc, già không lao động được thì nghỉ, những phong tục tập quán không tốt dần dần được xóa bỏ… Tóm lại, xã hội ngày càng tiến, vật chất ngày càng tăng, tinh thần ngày càng tốt, đó là chủ nghĩa xã hội”[3]. Người cũng nhấn mạnh: “Chế độ cộng sản là ai cũng no ấm, sung sướng, tự do; ai cũng thông thái và có đạo đức. Đó là một xã hội tốt đẹp vẻ vang”[4].

Thực hiện đúng lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, đưa đất nước tiến bước thành một quốc gia dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” (2021), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé” vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm. Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và huỷ hoại môi trường. Và chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có”.

Trong khi đó, tại các nước tư bản khi có khủng hoảng xảy ra thì đời sống của người lao động lâm vào hoàn cảnh cực kỳ bi đát. Gần đây nhất là cuộc khủng hoảng tài chính ở Mỹ từ năm 2007, bùng phát mạnh từ cuối năm 2008. Kết quả là phong trào “Chiếm lấy Phố Wall” đã bùng nổ ở Mỹ vào hai tháng 9 và 10/2011 và lan qua các nước tư bản khác. Chỉ cần nhìn vào những tấm biểu ngữ trên đường phố như “99% dân nghèo chống lại 1% người giàu có”… là đã phần nào hiểu được căn nguyên của vấn đề.

Nguyễn Văn Toàn