Cùng với sự quan tâm của Bộ ngành Trung ương, nhất là Cục bảo vệ Thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Khoa học và Công nghệ địa phương đã nỗ lực tạo lập, bảo hộ, quản lý, khai thác và phát triển chỉ dẫn địa lý quả bưởi Da Xanh Bến Tre nói riêng và quả bưởi Việt Nam nói chung nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập kinh tế và xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm quả bưởi tươi Việt Nam. Để quả bưởi tươi đạt yêu cầu xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc, các sơ sở bao gói sản phẩm quả bưởi tươi bắt buộc phải xử lý hơi nước nóng nhằm kiểm soát chặt chẽ dịch hại đã được các bên ký kết.

Điều kiện xử lý hơi nước nóng

Trái cây phải được xử lý trong thời gian ít nhất 20 phút sau khi nhiệt độ tâm quả đạt 47°C hoặc trong thời gian ít nhất 40 phút sau khi nhiệt độ tâm quả đạt 46,5°C. Trong quá trình xử lý, độ ẩm tương đối của buồng xử lý nhiệt hơi phải được giữ ở mức 90% hoặc cao hơn. Sinh vật gây hại được yêu cầu phải xử lý hơi nước nóng: Bactrocera carambolae, B. correcta, B. cucurbitae, B. dorsalis.

Yêu cầu về cơ sở xử lý và tiêu chuẩn kiểm tra

Kiểm tra cơ sở xử lý và thiết bị xử lý hơi nước nóng: Tất cả các cửa ra vào và cửa sổ của các cơ sở đóng gói có thiết bị xử lý hơi nước nóng phải được trang bị lưới chống côn trùng thích hợp. Khu vực đóng gói trái cây đã qua xử lý phải được niêm phong để tránh tái nhiễm dịch hại. Cơ sở và thiết bị xử lý hơi nước nóng phải được kiểm tra thường xuyên theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất. Các bộ phận khác có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của xử lý hơi nước nóng cũng phải được kiểm tra. Từ 3 cảm biến nhiệt độ tâm quả trở lên, từ 2 cảm biến nhiệt độ buồng xử lý và hơn 1 cảm biến độ ẩm phải được lắp đặt trên mỗi buồng xử lý hơi nước nóng. Số lượng cảm biến nhiệt độ được lắp đặt trong buồng xử lý hơi nước nóng có thể được thêm vào phù hợp với kích thước buồng xử lý. Nhiệt độ và độ ẩm của buồng xử lý nhiệt hơi và nhiệt độ tâm quả phải được kiểm tra từ bên ngoài, và hồ sơ xử lý phải được lưu lại và có thể được in ra nếu cần thiết. Buồng xử lý hơi nước nóng phải được chạy thử trước khi bắt đầu mỗi mùa xuất khẩu để kiểm tra xem thiết bị có hoạt động chính xác hay không.

Hiệu chuẩn cảm biến: Tất cả các cảm biến phải được hiệu chuẩn trước khi bắt đầu mỗi mùa xuất khẩu và hàng tháng bằng cách sử dụng nhiệt kế tiêu chuẩn để kiểm tra sai số đo của bồn chứa nước tiêu chuẩn được điều chỉnh ở nhiệt độ là 47°C hoặc 46,5°C. Độ sai lệch của nhiệt kế tiêu chuẩn phải là 0,1°C và phải được Cơ quan Kiểm định Quốc gia phê duyệt. Sau khi nhiệt độ nước của bể nước tiêu chuẩn được ổn định ở 47°C hoặc 46,5°C, giá trị kết quả từ ba phép đo trong ba khoảng thời gian cách nhau 5 phút sẽ được sử dụng để hiệu chuẩn. Phạm vi/Khoảng sai số của giá trị đo được của tất cả các cảm biến phải nằm trong khoảng ±0,3°C và cảm biến nằm ngoài phạm vi phải được hiệu chuẩn (điều chỉnh bằng không) hoặc được thay thế. Kết quả hiệu chuẩn các cảm biến phải được ghi lại.

Kiểm tra điểm lạnh: Việc kiểm tra phải được tiến hành vào đầu mỗi vụ xuất khẩu và kiểm tra bổ sung có thể được thực hiện khi thấy cần thiết. Chuyển quả bưởi khi đạt tới sức chứa tối đa bên trong buồng, dựa trên khối lượng xuất khẩu thương mại. Trái bưởi để kiểm tra điểm lạnh phải cứng và trọng lượng phải tương đương nhau. Cảm biến nhiệt độ phải được đưa vào quả lớn nhất và nặng nhất. Để xác định điểm lạnh nhất, cảm biến nhiệt độ tâm quả phải được lắp đặt trong các thùng giấy nằm đối diện với cửa thoát nhiệt (lỗ thông hơi). Ví dụ: Trong trường hợp không khí nóng di chuyển từ dưới lên trên, cảm biến phải được lắp đặt trong thùng carton đặt ở phía trên. Vị trí của cảm biến nhiệt độ có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào vị trí thoát nhiệt. Việc xử lý hơi nước nóng để kiểm tra điểm lạnh phải được thực hiện trong điều kiện tương tự đối với thực tế xử lý quả bưởi tươi xuất khẩu. trái bưởi đã được xử lý  trong quá trình kiểm tra có thể được xuất khẩu sau khi thử nghiệm. Đặt điểm nhiệt độ thấp nhất làm điểm đạt 47°C hoặc 46,5°C cuối cùng trong số tất cả các cảm biến nhiệt độ trong thử nghiệm và xác định vị trí của cảm biến nhiệt độ để đo tâm của quả. Nếu khoảng cách của mỗi cảm biến nhiệt độ đạt đến nhiệt độ mục tiêu (47°C hoặc 46,5°C) lớn hơn 2 giờ, buồng phải được hiệu chuẩn. Sau khi hiệu chuẩn buồng, phải tiến hành kiểm tra lại điểm lạnh của buồng. Kết quả kiểm tra điểm lạnh phải được ghi lại.

Quy trình chi tiết của xử lý nhiệt hơi

Lắp đặt nhiệt kế và ẩm kế: Cảm biến nhiệt độ tâm phải được lắp vào nhiều hơn 3 quả trong mỗi buồng xử lý nhiệt hơi. Phải lắp đặt nhiều hơn 1 cảm biến nhiệt độ tại điểm lạnh được xác định thông qua thử nghiệm điểm lạnh.

Kiểm tra cơ sở xử lý và thiết bị xử lý hơi nước nóng: Tất cả các cửa ra vào và cửa sổ của các cơ sở đóng gói có thiết bị xử lý hơi nước nóng phải được trang bị lưới chống côn trùng thích hợp. Khu vực đóng gói trái cây đã qua xử lý phải được niêm phong để tránh tái nhiễm dịch hại. Cơ sở và thiết bị xử lý hơi nước nóng phải được kiểm tra thường xuyên theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất. Các bộ phận khác có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của xử lý hơi nước nóng cũng phải được kiểm tra. Từ 3 cảm biến nhiệt độ tâm quả trở lên, từ  2 cảm biến nhiệt độ buồng xử lý và hơn 1 cảm biến độ ẩm phải được lắp đặt trên mỗi buồng xử lý hơi nước nóng. Số lượng cảm biến nhiệt độ được lắp đặt trong buồng xử lý hơi nước nóng có thể được thêm vào phù hợp với kích thước buồng xử lý. Nhiệt độ và độ ẩm của buồng xử lý nhiệt hơi và nhiệt độ tâm quả phải được kiểm tra từ bên ngoài, và hồ sơ xử lý phải được lưu lại và có thể được in ra nếu cần thiết. Buồng xử lý hơi nước nóng phải được chạy thử trước khi bắt đầu mỗi mùa xuất khẩu để kiểm tra xem thiết bị có hoạt động chính xác hay không.

Hiệu chuẩn cảm biến: Tất cả các cảm biến phải được hiệu chuẩn trước khi bắt đầu mỗi mùa xuất khẩu và hàng tháng bằng cách sử dụng nhiệt kế tiêu chuẩn để kiểm tra sai số đo của bồn chứa nước tiêu chuẩn được điều chỉnh ở nhiệt độ là 47°C hoặc 46,5°C. Độ sai lệch của nhiệt kế tiêu chuẩn phải là 0,1°C và phải được Cơ quan Kiểm định Quốc gia phê duyệt. Sau khi nhiệt độ nước của bể nước tiêu chuẩn được ổn định ở 47°C hoặc 46,5°C, giá trị kết quả từ ba phép đo trong ba khoảng thời gian cách nhau 5 phút sẽ được sử dụng để hiệu chuẩn. Phạm vi/Khoảng sai số của giá trị đo được của tất cả các cảm biến phải nằm trong khoảng ±0,3°C và cảm biến nằm ngoài phạm vi phải được hiệu chuẩn (điều chỉnh bằng không) hoặc được thay thế. Kết quả hiệu chuẩn các cảm biến phải được ghi lại.

Kiểm tra điểm lạnh: Việc kiểm tra phải được tiến hành vào đầu mỗi vụ xuất khẩu và kiểm tra bổ sung có thể được thực hiện khi thấy cần thiết. Chuyểnquả bưởi khi đạt tới sức chứa tối đa bên trong buồng, dựa trên khối lượng xuất khẩu thương mại. Trái bưởi để kiểm tra điểm lạnh phải cứng và trọng lượng phải tương đương nhau. Cảm biến nhiệt độ phải được đưa vào quả lớn nhất và nặng nhất. Để xác định điểm lạnh nhất, cảm biến nhiệt độ tâm quả phải được lắp đặt trong các thùng giấy nằm đối diện với cửa thoát nhiệt (lỗ thông hơi). Ví dụ: Trong trường hợp không khí nóng di chuyển từ dưới lên trên, cảm biến phải được lắp đặt trong thùng carton đặt ở phía trên. Vị trí của cảm biến nhiệt độ có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào vị trí thoát nhiệt. Việc xử lý hơi nước nóng để kiểm tra điểm lạnh phải được thực hiện trong điều kiện tương tự đối với thực tế xử lý quả bưởi tươi xuất khẩu. Trái bưởi đã được xử lý trong quá trình kiểm tra có thể được xuất khẩu sau khi thử nghiệm. Đặt điểm nhiệt độ thấp nhất làm điểm đạt 47°C hoặc 46,5°C cuối cùng trong số tất cả các cảm biến nhiệt độ trong thử nghiệm và xác định vị trí của cảm biến nhiệt độ để đo tâm của quả. Nếu khoảng cách của mỗi cảm biến nhiệt độ đạt đến nhiệt độ mục tiêu (47°C hoặc 46,5°C) lớn hơn 2 giờ, buồng phải được hiệu chuẩn. Sau khi hiệu chuẩn buồng, phải tiến hành kiểm tra lại điểm lạnh của buồng. Kết quả kiểm tra điểm lạnh phải được ghi lại.

Quy trình chi tiết của xử lý nhiệt hơi

Lắp đặt nhiệt kế và ẩm kế: cảm biến nhiệt độ tâm phải được lắp vào nhiều hơn 3 quả trong mỗi buồng xử lý nhiệt hơi. Phải lắp đặt nhiều hơn 1 cảm biến nhiệt độ tại điểm lạnh được xác định thông qua thử nghiệm điểm lạnh.

Xử lý hơi nước nóng: trái cây phải được xử lý trong thời gian ít nhất 20 phút sau khi nhiệt độ  tâm quả đạt 47°C hoặc trong thời gian ít nhất 40 phút sau khi nhiệt độ tâm quả đạt 46,5°C. Trong quá trình xử lý, độ ẩm tương đối của buồng xử lý phải được giữ ở mức 90% hoặc cao hơn. Sau khi xử lý, làm mát bằng nước hoặc không khí có thể được thực hiện tùy chọn.

Biện pháp phòng ngừa tái nhiễm sau xử lý hơi nước nóng: trái cây sau khi xử lý phải được để riêng khỏi các trái cây tươi khác chưa được xử lý. Trong quá trình đóng gói, chỉ những trái cây được xử lý mới được đóng gói cùng nhau và phải được bảo quản theo cách để ngăn ngừa tái nhiễm dịch hại. Trái cây đóng gói phải được xếp và vận chuyển trong một container và phương tiện sạch được xác nhận là không bị nhiễm dịch hại.

Tiêu chuẩn cho việc không chấp nhập kết quả xử lý

Trong trường hợp nhiệt độ tâm quả không được giữ ở mức 47°C hoặc cao hơn trong thời gian 20 phút, hoặc ở 46,5 C trở lên trong thời gian 40 phút và độ ẩm tương đối của buồng VHT không được giữ ở mức 90% hoặc cao hơn. Trong trường hợp bất kỳ dịch hại nào yêu cầu phải xử lý được phát hiện còn sống sau xử lý hơi nước nóng; trong trường hợp cảm biến nhiệt độ được lắp đặt không đáp ứng các điều kiện theo quy trình chi tiết của xử lý nhiệt hơi về lắp đặt nhiệt kế và ẩm kế. Trong trường hợp yếu tố được phát hiện làm suy giảm kết quả xử lý hơi nước nóng.

Viết và xác nhận báo cáo xử lý hơi nước nóng

Cơ sở đóng gói được trang bị thiết bị xử lý hơi nước nóng phải ghi chép và lưu giữ báo cáo xử lý hơi nước nóng cho từng đợt xử lý. Các mục và mẫu của báo cáo xử lý nhiệt hơi có thể được sửa đổi một phần phù hợp với đặc điểm của hệ thống.