Một doanh nghiệp ở huyện Châu Thành đã gỡ được cái khó của nhà xuất khẩu dừa uống nước, như không đủ số lượng yêu cầu, trái không đồng đều, chất lượng không ổn định... nhờ chủ động được vùng nguyên liệu.

Khác với doanh nghiệp đầu tư vùng nguyên liệu dừa chỉ tính trên diện tích, công ty TNHH XNK trái cây MeKong (công ty Mekong) ở xã Hữu Định, Châu Thành hợp đồng thu mua với nhà vườn trồng dừa uống nước (dừa xiêm xanh, đỏ) trên tổng số cây trồng. Từ cây trồng tính ra diện tích. Với phương pháp này, doanh nghiệp có thể ước tính được sản lượng cho thu hoạch của từng cây, vườn dừa, từ đó cung ứng đủ số lượng cho đơn hàng.

Thành lập từ năm 2015, Giám đốc công ty Mekong là người Sài Gòn, ông Bùi Dương Thuật cũng mới chân ướt chân ráo tới Bến Tre đầu tư, biết nơi đây trồng nhiều dừa nhưng không biết nơi nào chuyên canh dừa xiêm và năm 2015 tỉnh Bến Tre chưa có chỉ dẫn địa lý về vùng trồng dừa xiêm của tỉnh.

Quả dừa tươi xuất khẩu

Khao khát vùng dừa nguyên liệu

Thời gian đầu, công ty mua qua thương lái. Việc nhận nguyên liệu dừa qua trung gian này, chất lượng trái dừa không đồng đều do thương lái đưa về nhà máy lẫn lộn dừa non, dừa nạo, cứng cạy... Độ tuổi trái dừa đưa về nhà máy không đồng nhất, khiến việc phân loại dừa thêm mất nhiều thời gian mà không đảm bảo chất lượng, dẫn đến chất lượng lô hàng xuất khẩu không đạt yêu cầu. Hơn ai hết, ông Bùi Dương Thuật hiểu rằng chỉ khi được chủ động về vùng nguyên liệu dừa thì Mekong mới có thể chủ động được về số lượng, chất lượng nguồn hàng xuất khẩu.

 Năm 2016, thông qua các Hội Nông dân tỉnh, huyện, xã, Mekong mời nông dân hợp đồng liên kết tiêu thụ dừa uống nước. Mekong ký hợp đồng trực tiếp với nhà vườn, ghi nhận số cây dừa xiêm trồng trên đất của nhà vườn, cụ thể dừa xiêm gì, bao nhiêu cây, từ đó tính ra diện tích nhà vườn hợp đồng liên kết bán dừa cho Mekong. Thường với 1 ha dừa xiêm có 250-300 cây, tùy theo trồng thưa dày với khoảng cách 5- 6m/cây/bờ dừa. Cùng với nhà vườn, Mekong tham gia quản lý cây dừa trong vườn, chia theo tuổi của từng cây dừa, loại dừa. Ví dụ: cây dừa mới cho trái hay cây cho trái ổn định mỗi năm cho bao nhiêu quầy dừa; vườn có bao nhiêu cây dừa lai có thể mua được, cây nào để giống...khi nào đến lứa dừa nạo... tất cả số liệu về cây dừa đều được Mekong ghi chép trên máy vi tính và lưu trữ làm dữ liệu. Bằng cách này, Mekong nắm biết được vườn của ông A, ông B có bao nhiêu cây dừa, sản lượng bao nhiêu, thời gian thu hoạch dừa, hơn là chỉ nắm diện tích nhà vườn canh tác bao nhiêu công đất mà không nắm chắc được sản lượng.

Bọc bao bảo vệ quả dừa tươi xuất khẩu

Ông Bùi Dương Thuật cho biết cách ước tính sản lượng dừa trên tổng số cây dừa trồng này cho ra số lượng chính xác hơn vì có thể tính sản lượng dừa thu hoạch của từng cây, vườn dừa, từ đó Mekong biết được liệu mình có đủ số lượng cho bao nhiêu đơn hàng. Lâu nay, nhà vườn hay doanh nghiệp đầu tư vùng nguyên liệu dừa thường ước sản lượng thu hoạch dựa trên diện tích trồng nên dễ gặp cảnh “ ước tính nhiều, thực tế không bao nhiêu”. Doanh nghiệp xuất khẩu phải đối mặt với tính trạng không gom đủ lượng dừa cần thiết cho đơn hàng xuất khẩu đã ký.

Đôi bên cùng có lợi

Nhà vườn có hợp đồng với Mekong sẽ được bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Mekong trả giá cao hơn cho nhà vườn với dừa đúng kích cỡ cung ứng cho thị trường xuất khẩu và gia thấp hơn đối với loại trái nhỏ (dành tiêu thụ thị trường trong nước) nhưng giá cũng không thấp hơn giá mua của thương lái. Năm nay, ở thời điểm tháng 7al dừa vào mùa vụ trái nhiều, thương lái mua 30-40 ngàn đồng/chục (12 trái), Mekong mua từ 45-85 ngàn đồng/chục. Với trái dừa uống nước quá nhỏ (dừa bi), thương lái thường loại, bỏ lại cho nhà vườn, Mêkong vẫn mua với giá 20 ngàn đồng/chục, tiêu thụ thị trường trong nước. Dừa xiêm vào mùa nghịch có thời điểm Mekong mua hơn 100.000đ/chục. Dừa thu hoạch xong, Mekong trả ngay bằng tiền mặt. Hợp đồng tiêu thụ dừa uống nước, nhà vườn ký với Mekong mỗi năm một lần. Ông Nguyễn Minh Dũng, một nhà vườn ở ấp Bình An, xã Tường Đa, huyện Châu Thành có 1,2 ha dừa xiêm đỏ hợp đồng với Mekong nói.

Dừa xiêm đỏ của ông Nguyễn Minh Dũng

Để hỗ trợ nhà vườn trồng dừa xiêm có hợp đồng, Mekong lập ra nhóm liên lạc qua zalo hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, gửi thông báo đóng cống khi nước mặn  xâm nhập vườn dừa. Khi có dịch hại, sâu bệnh trên cây dừa, Mekong nhờ Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), Trung tâm Khuyến nông của tỉnh cung cấp tài liệu phòng trừ và chuyển qua mạng zalo cho các nhà vườn có hợp đồng bán dừa cho Mekong.

Với phương thức hợp đồng chặt chẽ, đôi bên đều có lợi: nhà vườn bán dừa được giá cao, Mekong chủ động được nguồn hàng. Hiện nay Mekong đã có 150 ha dừa xiêm ở huyện Giồng Trôm và Châu Thành theo tiêu chuẩn xuất khẩu. Ông Thuật cho biết hiện tại danh sách nhà vườn đăng ký hợp đồng bán dừa cho Mekong rất dài, Mekong sẽ hợp đồng theo thứ tự và cân đối theo nhu cầu xuất khẩu.

Chú trọng chất lượng

Để giữ thị trường xuất khẩu ổn định, Mekong luôn chú trọng chất lượng, dừa vận chuyển xa bảo quản được lâu. Trái dừa khi thu hoạch phải đủ chuẩn: đúng ngày tháng, cơm dừa nạo có lớp ngoài mềm, lớp sát gáo cứng hơn. Mekong chủ động đội ngũ công nhân thu hoạch dừa tại vườn theo lịch thu hoạch và đưa thẳng trái về nhà máy nên tránh được sự thất thoát cũng như bảo đảm chất lượng trái dừa.

Dừa thu hoạch đưa về nhà máy gọt tách loại bỏ 75% (ba phần tư) vỏ bên ngoài, phần xơ dừa còn lại được phủ lớp bao bì chống va chạm và dán nhãn hiệu công ty. Quy trình tiêu thụ dừa trong nước và xuất khẩu đều được bảo quản lạnh, giữ được chất lượng dừa tươi 100 ngày. Qua chín năm hoạt động kinh doanh,  Mekong đã xuất khẩu được dừa tươi sang các thị trường Canada, Anh, Pháp, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Đức, cộng hòa Sec, Đài Loan, Hàn Quốc, Singapore, Úc và đã có lần xuất khẩu sang Mỹ bằng tàu biển.

Cũng theo Mekong tùy loại dừa xiêm mà độ ngọt khác nhau, dừa xiêm đỏ trồng ở huyện Châu Thành ngọt hơn dừa xiêm xanh. Dừa xiêm đỏ từ 7 năm tuổi trở lên trái ổn định cho hơn 200 trái/năm. Mekong đã xuất nhiều chuyến hàng dừa xiêm đỏ, được thị trường chấp nhận.

 Ông Phạm Nhựt Trường, chủ tịch Hội Nông dân xã Tường Đa cho biết loại dừa xiêm đỏ cho nhiều nước, rất ngọt và bán chạy nên xã Tường Đa đâu đâu cũng thấy vườn trồng dừa xiêm đỏ. Địa phương này hình thành vùng chuyên canh dừa xiêm đỏ đến 230 ha.

Nói về triển vọng xuất khẩu chính ngạch dừa tươi sang thị trường Mỹ và Trung Quốc, ông Bùi Dương Thuật nói: Thông qua liên kết tiêu thụ, nhà vườn đã tin tưởng gắn bó Mekong, khi thị trường Mỹ, Trung Quốc mở cửa, Mekong sẽ mở rộng liên kết vùng trồng, hỗ trợ nhà vườn kiến thức kỹ thuật canh tác dừa uống nước theo hướng chất lượng cao, giữ thị trường xuất khẩu ổn định, không theo lợi nhuận trước mắt, đánh mất thị trường. Mekong đã nhận đơn hàng đầu tiên xuất khẩu chính ngạch 5 container (20 ngàn trái) sang thị trường Mỹ.

Lư Thế Nhã