Bã khoai mì là phụ phẩm thu được từ trong quá trình sản xuất tinh bột mì. Lượng bã khoai mì thu được từ các nhà máy sản xuất tinh bột mì rất lớn, có thể tận dụng làm nguyên liệu để sản xuất phân bón, thức ăn chăn nuôi và chế biến thành sản phẩm công nghiệp khác như: giấy, gỗ ép,... Trong lĩnh vực chăn nuôi, đây là một trong những nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng có nhiều carbohydrace (khoảng 60% -70%) chủ yếu dưới dạng tinh bột, protein (2 -4%), chất béo (0,5 – 1%) và các vitamin, khoáng chất thiết yếu cho vật nuôi, thích hợp làm nguồn thức ăn bổ sung hoặc thức ăn chính trong khẩu phần ăn của các loại gia súc và gia cầm, đặc biệt là trong chăn nuôi bò thịt, giúp bò phát triển tốt, giá thành lại rẻ so với một số phụ phẩm công nghiệp chế biến khác như bã bia, bã đậu nành. Tuy nhiên, người chăn nuôi bò chưa sử dụng phổ biến với nguồn thức ăn này do các phương pháp bảo quản và xử lý độc tố acid cyanhydric (HCN) trong bã khoai mì đang áp dụng: ngâm nước, phơi khô, nấu chín hoặc phương pháp ủ chua bã khoai mì bằng cách bổ sung cám gạo hoặc rỉ mật đường còn nhiều hạn chế như tốn chi phí kho bãi, tốn công lao động, làm mất chất dinh dưỡng, thời gian ủ chua kéo dài, độc tố HCN trong bã khoai mì tuy có giảm đáng kể sau 21 ngày ủ chua, nhưng vẫn còn nên việc sử dụng lượng lớn bã khoai mì cho bò ăn vẫn có nguy cơ ngộ độc.

Để khắc phục những hạn chế nêu trên, người chăn nuôi có thể sử dụng men rượu lên men bã khoai mì để nâng cao hiệu quả xử lý độc tố HCN, khi đây là phương pháp rẻ tiền, vừa là cách bảo quản vừa giúp xử lý nhanh và hoàn toàn độc tố HCN của bã khoai mì công nghiệp, trong thời gian ngắn là 48 giờ để làm thức ăn bổ sung cho bò thịt.

Men rượu là tổ hợp có thành phần chủ yếu là bột gạo và nấm men, có giá thành 5.000đ/100g, rẻ hơn các sản phẩm nấm men và vi sinh khác bán trên thị trường. Trong men rượu chứa nhiều vi sinh vật có lợi, có nhiệm vụ phân hủy các hợp chất trong nguyên liệu ủ thành các sản phẩm thứ cấp, dễ tiêu hóa…. Men rượu còn được sử dụng rộng rãi để lên men đồ ăn thức uống, giúp bảo quản đồ ăn thức uống được lâu hơn.

Khi sử dụng men rượu lên men bã mì công nghiệp để xử lý độc tố HCN, không chỉ mang lại hiệu quả về kỹ thuật mà còn mang lại hiệu quả về kinh tế cho người chăn nuôi, khi thời gian xử lý hoàn toàn độc tố HCN trong phương pháp này (sau 48 giờ ủ men) nhanh hơn so với phương pháp ủ chua (sau 21 ngày) và rẻ tiền hơn các phương pháp len men thông thường khác từ 9.700đ/100kg (ủ chua 3% cám gạo) đến 7.300đ/100kg (ủ chua 3% rỉ mật); ít tốn công lao động, kho bãi hơn phương pháp phơi khô; không bị biến chất, có mùi hôi, bò không thích ăn như phương pháp ngâm nước; không bị mất chất như phương pháp nấu chín. Bã khoai mì ủ men rượu sẽ có mùi thơm mát và chua nhẹ, kích thích tính thèm ăn và tăng tính ngon miệng cho bò, cải thiện hệ tiêu hoá của bò, giảm nguy cơ bị bệnh, giảm mùi hôi từ phân bò.

Cách ủ bã khoai mì với men rượu:

- Chuẩn bị nguyên liệu, phương tiện, dụng cụ:

+ Nguyên liệu: bã khoai mì công nghiệp, men ủ rượu, nước sạch. 

+ Phương tiện, dụng cụ: cân, thao, xô có nấp đậy hoặc túi nilon hoặc bể xi măng. 

- Cách thực hiện: sử dụng men nấu rượu để lên men bã khoai mì trong môi trường yếm khí với thời gian ủ là 48 giờ. Số kg bã khoai mì đem ủ gấp 3 lần số kg gạo mà nhà sản xuất hướng dẫn sử dụng trên bao bì của gói men rượu. Trộn đều các nguyên liệu theo tỷ lệ 30kg bã mì: 30 lít nước: 100g men rượu.  

+ Các bước thực hiện:

Kiểm tra chất lượng và sử dụng thức ăn đã chế biến:

- Kiểm tra chất lượng bã khoai mì trước và sau ủ men rượu 48 giờ:

+ Đánh giá chất lượng cảm quan (màu sắc, mùi thơm) của bã khoai mì trước ủ và sau ủ men rượu 48 giờ.

• Bã khoai mì tươi chưa xử lý có màu trắng ngà, có mùi hôi do đang trong quá trình phân hủy

Bã khoai mì tươi chưa xử lý

• Bã khoai mì sau khi ủ men rượu 48 giờ đạt yêu cầu sẽ có màu vàng nhạt, thơm mát và chua nhẹ.

Bã khoai mì ủ men rượu sau 48 giờ

+ Đánh giá hàm lượng độc tố HCN trong bã khoai mì tươi trước và sau khi ủ men rượu 48 giờ, đã được Trạm Khuyến nông và TVDVNN khu vực Mỏ Cày Nam – Thạnh Phú lấy mẫu gửi phân tích, kết quả như sau:

Qua kết quả phân tích, chúng ta thấy chỉ sau 48 giờ ủ với men rượu, bã khoai mì đã loại bỏ được hoàn toàn độc tố HCN, người chăn nuôi có thể sử dụng bã khoai mì bổ sung trong khẩu phần ăn của bò mà không phải lo ngại vấn đề bò bị ngộ độc.

- Sử dụng thức ăn đã được chế biến:

Sau khi ủ với men rượu 48 giờ, người chăn nuôi có thể sử dụng bã mì ủ men rượu bổ sung trong khẩu phần cho bò. Vào ngày đầu tiên nên cho ăn lượng nhỏ để cho bò ăn quen dần, sau đó tăng dần và đến ngày thứ 3 hay ngày thứ 4 thì cho ăn lượng tối đa cần thiết. Lượng thức ăn bã mì ủ men rượu cho bò ăn một ngày đêm tốt nhất không quá 2% trọng lượng của bò, với lượng ăn cụ thể tương ứng như sau: giai đoạn tuổi 6 tháng tuổi đến đủ 12 tháng tuổi chúng ta có thể cho ăn 2kg/con/ngày, từ 13 tháng tuổi đến đủ 18 tháng tuổi tăng lên 4kg/con/ngày, từ 19 tháng tuổi đến xuất chuồng là 6kg/con/ngày. Ngoài ra cho bò ăn thêm cỏ xanh và rơm. Tuy nhiên, trong quá trình cho ăn tốt nhất người chăn nuôi nên theo dõi tình hình sức khỏe của chúng, để kịp thời điều chỉnh tăng giảm lượng thức ăn cho phù hợp.

Bổ sung khẩu phần bã mì ủ men rượu cho đàn bò thịt

Tóm lại, sử dụng men rượu lên men bã mì công nghiệp là giải pháp xử lý độc tố HCN, bảo quản và chế biến bã khoai mì để làm thức ăn cho bò rẻ tiền, dễ làm, bò vẫn cho sinh trưởng và phát triển tốt, phù hợp với điều kiện chăn nuôi quy mô nông hộ và quy mô trang trại. Đồng thời, giải pháp còn giúp tận dụng các phụ phẩm trong công nghiệp chế biến để làm thức ăn cho bò thịt vừa chóng lãng phí vừa giúp giảm thải ô nhiễm môi trường do sự tồn đọng của các phụ phẩm tại các nhà máy chế biến. Giúp người chăn nuôi tận dụng tối đa nguồn phụ phẩm  giá rẽ, để giảm chi phí đầu vào trong chăn nuôi bò thịt vỗ béo, tăng hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.